چُرتکه ابزاری قديمي برای محاسبه ي چهار عمل اصلی است که هنوز در بسیاری از کشورهای آسیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. واژه ي چرتکه در فارسی احتمالاً از روسی گرفته شده است. گونه ي روسی چرتکه، چوتی یا شوتی نام دارد.
ساختار چرتکه:
یک چرتکه ي استاندارد برای انجام چهار عمل اصلی ریاضی مورد استفاده قرار می‌گیرد .چرتکه از یک قاب اصلی تشکیل شده است که چندین میله ي عمودی در آن جاسازی شده و در هر یک از این میله‌ها تعدادی مهره ي چوبی وجود دارند که به بالا و پایین حرکت می‌کنند. یک میله ي افقی فضای داخل قاب را به دو قسمت تقسیم می‌کند که به آن ها ردیف بالا و ردیف پایین گويند .
اجزا وشیوه ی محاسبه:
چرتکه را برای استفاده بر روی سطح صافی مانند میز یا روی پا قرار می‌دهند و تمام مهره‌های بالا و پایین را درجهت مخالف به سمت میله ي افقی حرکت می‌دهند.
ارزش مهره‌ها:
ارزش عددی هر مهره در ردیف بالا ۵ و در ردیف پایین ۱ است. هنگامی که مهره‌ها به سمت میله ي افقی حرکت داده شوند، در واقع شمرده شده‌اند.
شمارش:
هنگامی که ۵ مهره در ردیف پایین شمرده شوند، نتیجه به ردیف بالا منتقل می‌شود. هنگامی که تمام مهره‌های بالا و پایین یک ستون شمرده شدند، نتیجه ي آن یعنی (۱۰) به نزدیک ترین ستون سمت چپ آن منتقل می‌شود.آخرین ستون سمت راست، ستون یکان است، ستون بعدی دهگان، بعدی صدگان و الی آخر. محاسبات اعشاری به این ترتیب انجام می‌شوند که فاصله ي بین دو ستون به عنوان ممیز تعیین می‌شود و تمام ستون های سمت راست این فاصله، اعداد اعشاري و ستون های سمت چپ، اعداد صحیح را نشان می‌دهند. در پايين يك چرتكه نمايش داده شده است كه مطابق بحث فوق عدد 221 را نمايش مي دهد .
چرتکه در زمان ما:
امروزه مغازه داران آسیایی هم چنان از چرتکه برای محاسبات خود استفاده می‌کنند واستفاده از چرتکه در بسیاری از مدارس خاور دور تدریس می‌شود. برای آموزش محاسبات ریاضی به کودکان نابینا هم از چرتکه استفاده می‌شود و این بهترین وسیله ي جایگزین برای کاغذ و مداد است. علاوه بر آن در بسیاری از مدارس عادی نیز به جای ماشین حساب و یا انجام محاسبات روی کاغذ، از چرتکه استفاده می‌کنند و روش استفاده ي آن را به دانش آموزان تعلیم می دهند.
منبع : اينترنت
